Historia komunikacji miejskiej cz. 1 (do 1945 r.)
W 2012 roku obchodzimy rocznicę 100-lecia powstania komunikacji miejskiej w stolicy Kujaw Zachodnich. Dokładnie 10 listopada 1912 r. regularne kursowanie rozpoczął inowrocławski tramwaj. Z tej okazji na stronach naszego serwisu postanowiliśmy przypomnieć historię lokalnej komunikacji, zarówno tej tramwajowej jak i autobusowej.
Inowrocław to jedno z najstarszych polskich miast i największe miasto na Kujawach Zachodnich. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1185 roku. Lokacja na prawie magdeburskim nastąpiła około 1237 r., wytyczono wówczas rynek, który przez kolejne wieki pełnił funkcje centrum handlowego i komunikacyjnego. Miasto od początku pełniło funkcję stolicy księstwa, a w czasach I Rzeczypospolitej stolicy województwa inowrocławskiego. W okresie rozbiorów Inowrocław znalazł się pod panowaniem pruskim.
Koniec XIX i początek XX wieku to okres silnego rozwoju gospodarczego miasta głównie za sprawą eksploatacji złóż soli kamiennej. W tym czasie zrealizowano tu wiele inwestycji o charakterze ponadlokalnym. W 1872 roku uroczyście otwarto linię kolejową do Torunia, w kolejnych latach żelazne szlaki kolejowe połączyły miasto z głównymi ośrodkami Księstwa Poznańskiego i obszarami Rzeszy Niemieckiej. W roku 1871 uruchomiono kopalnię i warzelnię soli. W 1874 r. wybudowano gazownię, a w 1875 r. powstało uzdrowisko – spółka solanki inowrocławskie. W latach 1881-1882 pobudowano w Mątwach fabrykę sody pod nazwą ?Chemische Fabrik ? Montwy ? Robert Suermondt u Co?. W 1878 r. firma ?Głogowski i syn? uruchamia fabrykę maszyn rolniczych, w 1880 r. ?Petzold i spółka? fabrykę maszyn i odlewnię żelaza. W 1879 r. Hugon von Wilamowitz ? Moellendorf wybudował w Mątwach cukrownię, do której surowce transportowano koleją i rzeką Noteć. W roku 1905 uruchomiono wodociągi na bazie ujęcia głębinowego w Trzaskach, a w latach 1908 ? 1909 elektrownię miejską.
W końcu XIX i na początku XX wieku postało również wiele budynków użyteczności publicznej, jak budynek sądu, szkoły, starostwo powiatowe, szpital, kościoły i bożnice. Przy najbardziej reprezentacyjnych ulicach Inowrocławia wyrastały piękne kamienice nawiązujące stylem do tego, co budowało się wówczas w Berlinie, czy Poznaniu. Rozwój przestrzenny miasta, coraz większa ilość mieszkańców i przyjezdnych powodowała wzmożone zapotrzebowanie na transport. Nie wystarczały już dorożki i powozy. Podjęto zatem decyzję o budowie Miejskiej Kolei Elektrycznej, która dała początek zorganizowanej komunikacji miejskiej.
12 maja 1912 roku miasto otrzymało koncesję zezwalającą na budowę pierwszej linii. Wcześniej w kwietniu tego roku, zakończono budowę trzytorowej remizy postojowej, w lipcu Państwowa Spółce Elektryfikacyjna w Berlinie rozpoczęła roboty związane z wybudowaniem torowiska, a ?HELIOS? Elektryfikacyjna Spółka Akcyjna roboty związane z trakcją elektryczną. Z fabryki wagonów niedaleko Halle w Niemczech zostały zakupione pierwsze 4 wozy motorowe. Regularne kursy tramwaju elektrycznego rozpoczęły się 10 listopada 1912 r. Ukończono wówczas jednotorową linię tramwajową z mijankami na trasie Dworzec kolejowy ? Rynek, przez ul. Dworcową i Królowej Jadwigi. Koszt całej inwestycji wyniósł 699 700 mk. W następnym roku nowo wybudowana linia została wydłużona początkowo do tzw. ?Ochronki? przy ulicy Poznańskiej, a następnie do ?Strzelnicy? obok szybu kopalni. Tramwaj kursował początkowo co 7,5 minut, a następnie co 5 minut. Trasa miała długość 3,5 km, szerokość toru to 1000 mm. Cała linia o przebiegu północ ? południe przechodziła przez centrum miasta i łączyła dwie główne dzielnice: Bydgoskie Przedmieście z dworcem kolejowym i fabryką maszyn rolniczych i Batkowskie Przedmieście z Kopalnią Soli. Obsługujący komunikację miejską tramwaj cieszył się wśród mieszkańców dużą frekwencją, o czym świadczy fakt, że koszty związane z uruchomieniem linii zamortyzowały się w krótkim czasie i tramwaj zaczął przynosić miastu dochody. W okresie międzywojennym trasa linii tramwajowej uległa zmianie, co było spowodowane występowaniem w mieście zapadlisk. W 1919 roku zostało zlikwidowane torowisko na odcinku od Rynku do Strzelnicy przy ulicy Poznańskiej. W 1923 r. pobudowano inny odcinek od Rynku do ul. Działowej przez ulicę św. Ducha. W kwietniu 1933 r. linia została wydłużona do koszar 4 Pułku Artylerii Lekkiej. Obsługiwana była od godz. 5.00 do 18.00 przez trzy tramwaje, a od godz. 18. do 24.00 przez jeden tramwaj na skróconej trasie do Rynku. Cały odcinek tej linii to 2,8 km.
Wzrastająca rola Inowrocławia jako uzdrowiska spowodowała, że 8 czerwca 1925 roku do komunikacji miejskiej włączono autobus tzw. ?solankowy? marki Berliet. Kursował on tylko w sezonie letnim, w dni powszednie, od 15 maja do 15 września, w godzinach od 7.00 do 20.00 na trasie Hotel Bast ? ?Solanki? przez ul. Solankową. Przewoził on na tej trasie głównie kuracjuszy, którzy przesiadali się z tramwaju w autobus.
W niedziele i święta autobus obsługiwał wycieczki organizowane dla kuracjuszy. Autobus ?solankowy? nie cieszył się zbyt dużym powodzeniem, czego dowodem jest fakt, że w 1932 roku ceny biletów zostały obniżone z 30 gr. do 20 gr. z uwagi na słabą frekwencję.
W 1938 roku tramwaj i autobus przewiozły razem 720 000 pasażerów. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej autobus ?solankowy? został wycofany.
W okresie okupacji, w latach 1939 ? 1945 Niemcy utrzymali kursowanie tramwajów i dodatkowo uruchomili dwie linie autobusowe obsługiwane przez wozy marki mercedes na trasie Rynek ? Lotnisko i Rynek ? Mątwy. W tym czasie na linie wyjeżdżały 4 wozy silnikowe tramwajowe wraz z przyczepami i 6 autobusów. Obsługę stanowili Polacy – dawni pracownicy zatrudnieni w komunikacji miejskiej, jednak kierownictwo objęli Niemcy.
Error: the communication with Picasa Web Albums didn’t go as expected. Here’s what Picasa Web Albums said:
404. That’s an error.
The requested URL /data/feed/api/user/106232612795666801638/album/autobusy1?kind=photo was not found on this server. That’s all we know.
